Żydowskie przepisy pokarmowe (Kaszrut)
- Żydzi Postępowi reprezentują szeroki wachlarz postaw wobec praktyk w tym zakresie. Niektórzy wypełniają żydowskie przepisy pokarmowe, włącznie z kupnem mięsa pochodzącego z uboju rytualnego i przetworzonego pod rabinicznym nadzorem, Ściśle przestrzegając rozdzielności pokarmów mięsnych i mlecznych, w tym ich obróbki w oddzielnych naczyniach, przy zastosowaniu oddzielnych sztućców i ich podawania w osobnej zastawie stołowej, oraz z uwzględnieniem innych przedmiotowych przepisów. Jednak grupa ta stanowi pośród Żydów Postępowych mniejszość.
- Inni wybierają wegetarianizm, z przekonania, że właśnie on był pierwotną dyscypliną w Judaizmie, podczas gdy przepisy Kaszrutu są jedynie kompromisem dopuszczającym na określonych warunkach spożycie mięsa.
- Wielu optuje za Kaszrutem w jego odmianie biblijnej, która jest mniej restrykcyjna: całkowicie unikają spożywania wieprzowiny czy owoców morza i mięsa innych zwierząt niekoszernych (takich jak królik czy koń), czy też dań wykorzystujących krew. Niektórzy, w ramach tej grupy, nie dopuszczają łączenia mleka i mięsa, inni dopuszczają łączenie nabiału z drobiem, jako że ptaki nie wydzielają mleka, inni zaś dopuszczają łączenie mleka i mięsa z przekonania, że Tora nie zawiera co do tej materii bezpośredniego Zakazu, a jedynie przykazanie by nie gotować cielęcia w mleku jego matki (Księga Wyjścia 23:19, 34:26 i Księga Powtórzonego Prawa 14:21), co było praktyką szeroko rozpowszechnioną na starożytnym Bliskim Wschodzie i co starożytni Izraelici uznawali za nieludzkie.
- Wreszcie są i tacy, którzy akceptują stosowanie zasad „koszerności biblijnej” w wymiarze społecznym, jednak sami całkowicie odrzucają przepisy pokarmowe, oceniając je jako archaiczne czy przyjęte w przeszłości wyłącznie ze względów zdrowotnych.
Przestrzeganie Szabatu
- Judaizm Postępowy wspiera przestrzeganie rytuałów Szabatu w życiu rodzinnym, takich jak zapalanie Świec szabatowych, wypowiadanie modlitw nad winem i chlebem, błogosławienie dzieci i rodziny, Śpiewanie pieśni szabatowych i prowadzenie tematycznych dyskusji podczas kolacji szabatowej, czy wreszcie odmawianie Błogosławieństwa po spożyciu posiłku (Birchat Ha Mazon). Ruch nasz zachęca także rodziny do przestrzegania obyczajów zakończenia Szabatu (Hawdala).
- Żydzi Postępowi kładą nacisk na kult piątkowego nabożeństwa wieczornego, a w społecznościach gdzie szabatowe rytuały domowe nie mają utwierdzonej tradycji mogą skłaniać się do wspierania praktyki wieczerzy szabatowej wraz z jej rytuałami w synagodze, co stało się np. obyczajem w naszej kongregacji warszawskiej.
- Żydzi Postępowi często rozpoczynają Szabat nieco później — przystępują do stosownych rytuałów w po powrocie z pracy czy szkoły, a nie na 18 minut przed zachodem słońca, co w Judaizmie Ortodoksyjnym jest praktyką obowiązkową.
- W odróżnieniu od Żydów Ortodoksyjnych, Żydzi Postępowi nie nakładają ograniczeń na podróżowanie samochodem, środkami komunikacji publicznej, ani też na korzystanie z telefonu w Szabat, pod warunkiem, że nie jest powiązane z pracą czy robieniem zakupów. Generalnie też nie przestrzegają zakazów włączania i wyłączania światła, kąpieli, odrywania papieru, czy gry na instrumentach muzycznych, które są normą Judaizmu Ortodoksyjnego. Nacisk kładziony jest nie na szczegóły rytualnych zakazów, ale na kształtowanie warunków do przeżywania odpoczynku i świętości tego Święta.
- Judaizm Postępowy zachęca do twórczego wzbogacania szabatowego wypoczynku, poprzez spacery wśród przyrody, odwiedzanie muzeów, czy też hobbistyczne malowanie krajobrazów czy grę na instrumencie, czynności, których Judaizm Ortodoksyjny w dużej mierze nie dopuszcza w tym dniu. Rozmowa telefoniczna, jako wyraz miłości wobec innej osoby czy jazda samochodem z zamiarem odwiedzenia takiej osoby to działania zakazane w Judaizmie Ortodoksyjnym, podczas gdy Żydzi Postępowi uznają je za pozytywne — przez co stosowne do wykonywania podczas Szabatu.
Praktyka Wielkich Świąt
- Żydzi Postępowi uczestniczą w wypełnianiu wszystkich istotnych rytuałów Wielkich Świąt żydowskiego Nowego Roku (Rosz Ha Szana) i Sądnego Dnia (Jom Kippur). Należą do nich: okres duchowego przygotowania na przestrzeni żydowskiego miesiąca poprzedzające Żydowski Nowy Rok (miesiąc Elul); nabożeństwo modlitw o przebaczenie, przypadające na koniec Szabat bezpośrednio poprzedzającego to Święto, z tym że z większym naciskiem kładzionym na dyskusję i studiowanie tekstów, niż jest to praktyką Judaizmu Ortodoksyjnego; dęcie w róg barani (szofar) podczas nabożeństwa porannego Żydowskiego Nowego Roku; spożywanie w tym czasie chały o okrągłym kształcie, podkreślającej cykliczność życia i powtarzalność kalendarza, wypowiadanie błogosławieństwa nad jabłkami i miodem, pokarmami niosącymi przekaz dobrych życzeń na słodki nowy rok; oraz rytuał rzucania okruchów chleba do wody, któremu towarzyszy recytacja psalmów i modlitw — symboliczne odrzucenie naszych minionych grzesznych zachowań Oaszlich). Modlitwy odprawiane w wigilię Rosz Ha Szana kończy wypowiedzenie błogosławieństwa nad winem, chlebem oraz jabłkami i miodem, po którym kongregacja uczestniczy w rytualnym posiłku.
- Podczas Sądnego Dnia (Jom Kippur), Żydzi Postępowi poszczą przez całą dobę spędzając większość dnia w synagodze. Czytania z Tory i Proroków są różne niż w Judaizmie Ortodoksyjnym i kładą większy nacisk na sprawiedliwość społeczną i etykę osobistą. Mają w tym czasie miejsce zajęcia warsztatowe, w szczególności nakierowane na dzieci i młodzież, w zakres których mogą wchodzić zajęcia plastyczne czy odgrywanie ról, czego Judaizm Ortodoksyjny nie praktykuje. Większość Żydów Postępowych nie przyodziewa białej szaty, ani też nie unika chodzenia w tym dniu w skórzanym obuwiu — praktyk przestrzeganych powszechnie w Judaizmie Ortodoksyjnym. Po zakończeniu Sądnego Dnia wraz z zachodem słońca, odprawiany jest rytuał Hawdali, po czym ma miejsce posiłek kończący post, którego intencją jest wzmocnienie więzi społecznych w ramach kongregacji.
Przestrzeganie pozostałych Świąt
- Żydzi Postępowi hołdują przyjętej w Izraelu tradycji przestrzegania Święta Namiotów (Sukkot) i Swięta Paschy (Pesach) przez siedem, a nie osiem dni, a także łączą w jedno Święto zakończenie cyklu czytania Tory i Święto rozpoczęcia nowego cyklu (Szemini Aceret i Simchat Tora) oraz jednodniowe Święto nadania Tory na Górze Synaj (Szawuot).
- Żydzi Postępowi obchodzą Swięto Namiotów (Sukkot) budując Świąteczny namiot (Sukka), gdzie spożywa się posiłki i studiuje, a także poprzez Święcenie i potrząsanie gałązkami palmowymi (Lulaw) i owocem etrogu, poprzez czytanie i dyskutowanie treści Księgi Koheleta oraz gest zaproszenia do namiotu biblijnych przodków, jako gości (Uszpizin). Ponadto, Zydzi Postępowi rozszerzają to Święto o własne obyczaje i tradycje; przykładowo, uwzględniają w obyczaju Uszpizin także postacie kobiet Biblii; uwypukla się w tym okresie aspekt ochrony środowiska naturalnego i problemy głodu na świecie, a w dyskusjach podejmuje się też takie tematy, jak problem konsumpcjonizmu czy poszukiwania autentycznych wartości w życiu. Obchody Święta Sukkot mogą też obejmować wyrażanie jego treści z użyciem sztuk plastycznych (malarstwa i rzeźby), mediów wizualnych, ruchu czy tańca.
- Żydzi Postępowi przestrzegają wszelkie obyczaje związane ze Świętem Paschy (Pesach), takie jak: powstrzymywanie się od spożywania pieczywa na zakwasie oraz produktów Żywnościowych zawierających drożdże czy takich, które są efektem procesu fermentacji (np. napoje alkoholowe powstające na bazie zbóż), spożywanie przez siedem dni macy (przaśnego chleba) oraz pokarmów określonych jako koszerne z przeznaczeniem na Paschę; prowadzenie Sederu (rytualnego posiłku będącego pamiątką Wyjścia z Egiptu) i uczestnictwo w nim, z uwzględnieniem wszelkich jego rytuałów rytualnych pokarmów, przy czym ze specyficznymi sobie akcentami. Przykładowo, Zydzi Postępowi dodali symbolikę kielicha z wodą upamiętniającego postać Prorokini Miriam, siostry Mojżesza, wraz z przypomnieniem opowieści o jej studni, która wspierała Izraelitów w przejściu przez pustynię. Niektóre kongregacje uwzględniają na talerzu sederowym pomarańcz, ku czci kobiet — rabinek. W Judaizmie Ortodoksyjnym takie innowacje rytualne nie są praktykowane ani dopuszczane. Zydzi Postępowi są w tym okresie zachęcani do refleksji na temat aspiracji wolnościowych we współczesnym świecie, do dodawania własnych komentarzy w odniesieniu do problematyki równości, sprawiedliwości społecznej, aktywnego uczestnictwa w Życiu społeczności żydowskiej i osobistych zmagań o uzyskanie swobody od zniewolenia psychiki i ducha. Choć niektórzy Żydzi Ortodoksyjni podejmują dyskusję na podobne tematy, to jednak więcej uwagi poświęca się w tym czasie problematyce praktyk rytualnych, takich jak właściwy sposób zapewnłenia paschalnej koszerności kuchni, tradycyjny post za pierworodnych synów przestrzegany w poranek poprzedzający Seder, czy przepisy i zasady odsprzedaży i kwestie własności chamecu (kwasu) w okresie Paschy. Obchody Święta Szawuot uwzględniają takie rytuały, jak spożywanie posiłków mlecznych — symbolizujących oczyszczenie, czytanie Dziesięciu Przykazań podczas nabożeństw oraz studiowanie Księgi Rut. Obyczaj całonocnego studiowania Pism (Tikkun L’Eyl Shavuot) uwzględnia w przypadku Żydów Postępowych rozszerzony wybór Świętych tekstów i zastosowanie sztuk pięknych i działań plastycznych
(opracował Rabin Burt Schuman)