Powiedział więc Mojżesz do Wiekuistego: O Najwyższy, od którego zależy życie wszystkich istot, wyznacz do kierowania społecznością męża, który by na jej czele wychodził i wracał, wyprowadzał ich i przyprowadzał, by społeczność Pana nie była jak stado bez pasterza. (Liczb 27:15-17)
Midrasz komentuje te wersety następująco:
Kiedy Mojżesz zdał sobie sprawę, że wkrótce umrze, zaczął modlić się o miłosierdzie dla Izraelitów io to, aby Bóg dał im pasterza wzmocnionego duchem cierpliwości, mówiąc: „Panie wszechświata, Ty znasz ducha każdego człowieka i wiesz kto jest cierpliwy (savlan) i kto jest porywczy (ragzan), wyznacz więc człowieka, który będzie kroczył przed nimi po pustyni, który zadba o wszystkie ich potrzeby i będzie ich prowadził w czujności oraz modlitwie. (Midrasz Agada o Księdze Liczb 27:16, tłum. M.Mirski)
Pozostała część tego akapitu, podobnie jak dalsze wersety Tory, zawiera boską odpowiedź: Bóg odpowiedział na modlitwę Mojżesza, wyznaczając Jozuego. Ale skupmy się na ludzkich cechach, o których ten midrasz wspomina: dobry przywódca powinien być cierpliwy, opiekuńczy, czujny i uduchowiony. Brzmi bardzo poprawnie. Z tych cech możemy wywnioskować wiele powiązanych cech: lider powinien być racjonalny, rozważny, zorientowany na cel i nigdy nie rozkojarzony. Dobry przywódca powinien w pełni panować nad sobą, słuchać głosu swojego ludu i znać wszystkie jego potrzeby; powinien być osobą, na której ludzie mogą całkowicie polegać. Czujność należy tu rozumieć nie tylko jako umiejętność dostrzegania potencjalnych niebezpieczeństw, ale także umiejętność przewidywania konsekwencji własnych działań. Wymaga to samokrytyki i umiejętności uczenia się na własnym doświadczeniu, zwłaszcza jeśli zadaniem jest doprowadzenie ludzi do Ziemi Obiecanej, czyli do czegoś wspaniałego.
Ów przywódca powinien być w stanie przewodzić ludziom z ich wszystkimi wadami, znając zarówno ich dobre, jak i złe cechy, moralne i intelektualne, ich mądrość i głupotę, ich cnoty oraz skazy i wady. Dobry lider jest w stanie wykorzystać jedne i drugie, a przynajmniej być w stanie przewidzieć, jakie konsekwencje ludzkie wady mogą przynieść i jak sobie z tym poradzić. Nasz midrasz określa zatem uniwersalne cechy dobrego przywódcy. Oczywiście są jeszcze inne cechy, którymi liderzy powinni się odznaczać – powinni być moralni, inteligentni, szczerzy, uczciwi itp. To wszystko nie oznacza, moim zdaniem, że liderzy nie mogą mieć własnych wad i słabości. Mogą je mieć, ale powinni być świadomi swoich wad i gotowi do ich przezwyciężania. Możemy wymieniać te cechy w nieskończoność, ale najważniejsze jest to, że potrzebujemy takich przywódców (lub przynajmniej szczerze aspirujących do ucieleśnienia tych cech) na każdym poziomie naszego społeczeństwa. Każda rodzina, każda społeczność, każde państwo i naród może czerpać wyłącznie korzyści z takich przywódców. Być może bardziej niż kiedykolwiek.
Szabat szalom!